Parham Maghsoodloo - Alexei Sarana Belgrad 2022
Belgrad’da gerçekleştirilen bir başka organizasyon ise Sırbistan’ın güçlü büyükustaları Markus, Ivic, Indjic, Ivanisevic‘i Navara, Sjugirov, Abdusattarov, Sarana, Sarin, Maghsoodloo ile buluşturuyordu. Bu isimleri görünce elbette turnuvanın en az Grand-Prix kadar seyir zevki yüksek olacağı belliydi. Burada oynanan pek çok parti öğretici iken, şimdi incelemek istediğim parti belli bir konuyu ele alıyordu. Şimdi turnuvanın yedinci turuna gidelim.
Açılış Hazırlığı
Satrançta açılış hazırlığı tüm seviyeleri ilgilendiren önemli bir unsur. Bazen oyunları izlerken sporcuların açılış hazırlıklarının nerede başlayıp nerede bittiğini anlamak güç oluyor. Elbette sporcuların zaman kullanımları göz önünde bulundurularak belli bir fikir edinilebilir. Taraflar açılış kısmını görece hızlı geçiyorlarsa daha önce inceledikleri konumları oynadıklarını anlayabiliyoruz. Şimdi göreceğimiz oyunda da oyuncular belli bir yere kadar hızlı oynadılar ve açılış sonrasında oyun ilginç bir şekilde birkaç hamle içinde sona erdi. Açılışlarınızı ne kadar iyi bilirseniz bilin, açılışta yapılan bir tane hata bile oyunu kaybetmenize yetebiliyor. Hataları anlamaya çalışırken küçük bir tuzaktan kaçınmaya çalışacağız. Stockfish veya başka satranç motorları ile analiz yapmanın bilinen handikapı sporcuların ortaya koydukları eforun küçümsenebilme tehlikesi oluyor ve biz de bu hataya düşmemek için oyunu daha yakından anlamaya çalışalım.
1.e4 c5 2.Af3 d6 3.d4 cxd4 4.Axd4 Af6 5.Ac3 a6
Rus Büyükusta Sarana’nın en üst düzeyde başarıyla kullandığı Najdorf devamyolu. Günümüzde de pek çok elit oyuncunun vazgeçilmez silahı.
6.Fg5
Ana varyant!
6…e6 7.f4 Abd7 8.Ve2
Perimarjan Negi‘nin 1.e4 ile ilgili açılış repertuvarı kitap serisiyle pek çok büyükustanın ilgisini çeken bu devamyolu günümüzde sıklıkla görülüyor. Bu konumda ana varyant 8.Vf3 iken 8.Ve2 hamlesi e4-e5 sürüşünü destekliyor ve g4-Fg2 ile devam etmeyi ve bu şekilde filin çaprazını kapamadan gelişmeyi istiyor.
8…Vc7 9.0-0-0 b5
Çok fazla oynanmış ve incelenmiş bir konum olması itibariyle teorik bir mücadele bizleri bekliyor. Açılış hamlelerini takip ederken şunu hatırlamak yerinde olacak: eğer Najdorf varyantı gibi sert ve çok iyi işlenmiş bir devamyolu oynuyorsak açılış hamlelerinin önemi artıyor. Bazı açılışlarda taşlarımızı geliştirip rok atmak tipik fikir ve planları bilmek yeterliyken, bu tip varyantlarda her olasılığa hazırlıklı olmak gerekiyor.
10.a3
Najdorf’ta ne zaman bu hamlenin yapılacağını anlamak oldukça zor bir konu. Çünkü yanlış yapıldığında siyahın vezir kanadı oyununa hız kazandıracak kanca işlevi görürken uzun rok yapmış beyaz şahın önündeki dikeylerin açılması elbette hoş karşılanmayacaktır. Tecrübe gösteriyor ki beyazın bu hamlesi gayet uygun çünkü siyahın hızlıca b5-b4 sürme fikri kendisi için de riskler oluşturuyordu.
10…Kb8
Üst seviyelerde sıkça rastlanan bu konumda 10…Fb7 veya 10…Fe7 daha fazla tercih edilmektedir. Oyunda oynanan hamle doğrudan b5-b4 ilerleyişini kolluyordu, ancak birazdan öğretici bir şekilde görüleceği gibi beyazın buna karşı yeterli donanımı bulunuyor.
11.g4 h6
Siyah tarafından hızlıca oynanmasına rağmen, bu ana devamyolu değil. Sıradaki hamlesiyle beyaz hamle sıralamasındaki farkı vurgulamak yerine daha önce çalıştığı devamyolunu oynamayı tercih ediyor. 11…Fe7 hamlesinden sonra yine oyundaki konuma ulaşılır.
12.Fh4
Standart olan geri çekiliş yerine atı almak dikkat çekici bir başka fikir ve siyahın ne yapmak gerektiğini iyi bilmesi gerekiyor.
12.Fxf6 Axf6 13.Fg2 b4 14.axb4 Kxb4 15.e5 dxe5 16.fxe5?
(16.Ac6! Şimdi Kb4 saldırı altında ve ayrıca Kd8 fikri sayesinde beyaz büyük bir üstünlük elde eder. 16.Ac6 Ad7 (16…Fe7 17.Vxe5 fxe5 ve ardından 18.Axb4 beyazın teknik olarak kazanç bir oyunu olurdu. Çünkü hem kale hem de Kd8 mat fikri aynı anda korunamaz.) 17.f5! Belki de beyazın kaçırdığı buydu. Merkezde kalmış şaha karşı bir operasyon başlıyor ve f-dikeyi de açılıyor. 17…Kb6 18.fxe6 fxe6 19.Vc4 bitirici bir hücum ile. Oyunda ise farklı bir yol tercih eden beyaz kötü konumda kalarak oyunu kaybediyor.) 16…Ad7 ve siyahın çok iyi bir oyunu var ve sonrasında oyunu kazanmayı başarmış. Vykouk,J (2462)-Navara,D (2691) Prague 2021
Oyunda beyaz bilindik konumlara doğru yol alıyor ancak 12.Fxf6 alınması durumunda siyahın ne yapmak istediğini görmek ilginç olabilirdi. Şimdi oyuna dönelim.
12…Fe7 13.Fg2
Yeniden bilindik sulardayız.
13…b4 14.axb4 Kxb4 15.Fe1
Daha önce belirttiğimiz planları tahta üzerinde görmeye başlıyoruz. Siyah hızlıca oyun yaratma arayışında olduğu için beyazın derhal bir şey yapması gerekiyor. Son hamlesiyle Ad5 tehdidi ortaya konmuş oldu ve şah kanadında h4 ile piyonlarını ilerletmeyi hedefliyor.
15…Vb6 16.Ff2
Önemli bir hamle! Buraya kadar her şeyin daha önce oynandığını ve tarafların fazla düşünmeden bu konuma ulaştıklarını not edelim. Burada d4 ve b2 kareleri üzerindeki çifte saldırıyı 16.Ab3 gibi pasif bir hamleyle karşılamanın siyaha oldukça rahat bir oyun vereceğini belirtelim.
Şimdi beyazın b2-piyonunu feda ettiği siyahınsa piyonu almak için kalite feda etmesi gereken ilginç bir konuma gidiyoruz. :)
16…Kxb2
Yenilik! Elbette satranç motorlarının en beğendiği hamlelerden. Daha önce 16…Vc7 ve 16…Ac5 hamleleri uygulanmış. Olası tehlikelelere dikkat çekmek için bir oyunu analım. Tari - Sarkar, Rejkjavik 2016 partisi şöyle devam etmiş:
16…Vc7 17.h4 h5 18.g5 Ag4 19.Fe1 Vb6
20.Ad5! Sicilya Savunması için tipik bir feda. 20…exd5 21.Fxb4 Vxb4 22.exd5 Şimdi Vxe7-Ac6 tehdidi var. 22…Ab8 23.Kh3 Ardından Kb3 ve Ke1 ile beyazın kısa sürede kazanan bir saldırısı var. Yeniden oyuna dönelim.
17.Adb5 Va5
17…Ac5 bir başka seçenek idi, ancak siyahın hala hamlelerini oynarken hiç düşünmediğini belirtelim. Belli ki hazırlığını takip ediyor.
18.Sxb2 Vb4+
19.Sc1 axb5 20.Sd2
Buraya kadar zamanını hiç kullanmayan siyah burada yarım saat kadar düşünüyor. Belli ki kendisi için asıl oyun yeni başlıyor. Son derece karmaşık bu konumda rollerin birden değişebilecek olması ve açılan a ve b-dikeylerinden beyazın oynama fikrinin dikkate alınması gerekiyor.
20…0-0 21.Kb1 Va5 22.Kxb5
Yarım saat düşünmenin ardından siyahın bu varyantı değerlendirmeye veya hazırlığını hatırlamaya çalıştığı anlaşılıyor. Zira burada Stockfish’in tercih ettiği devamyolu 22.Vxb5 olarak görünüyor. Bu takdirde siyahın 22…Vc7 dönüp ardından g7-g5 sürüşüyle e5-karesi için savaşmaya başlaması bilgisayarın tercihi.
22…Vc7?
Sonraki hamleyle birleşince hemen kaybediyor. Beyazın kalelerini daha fazla etkinleştirmesini engelleyen 22…Va8 hamlesi gerekliydi. Böylece siyah sonraki hamlesinde Fa6 veya Fb7 ile devam edebilir ve oyun hayli belirsiz olurdu. Şimdi ise konum hiç beklenmedik bir şekilde çöküyor. Burada ilginç olan şu ki 22.Vxb5 hamlesine 22…Vc7 iyi bir tercihken şimdi hatalı bir hamle oluyor Belki de güçlü büyükustanın hazırlığında bunun da olduğu ve varyantları karıştırdığı söylenebilir. Çok iyi bilinen bir açılışta bile tehlikeleri anlamak kolay olmuyor!
23.Ka1
23…Kd8?
Hemen kaybediyor. Beyazın Ka7 hamlesini kesmek için 23…Ac5 gerekliydi, fakat bu durumda bile artık beyazın iyi bir oyunu olacaktı. Örneğin 23…Ac5 24.Fxc5 dxc5 25.e5 ve beyazın net kalite fazlasıyla teknik olarak kazanç bir konumu vardır. Beyaz şah kendine e1-f1 üzerinden şah kanadında güvenli bir yer bulabilir.
24.Ka7 Vc6
25.Ad5!
Vezirini kaybetmek üzere olan siyah oyunu terk etti. Eğer at alınmazsa Ab4 vardır. Daha önce incelediğimiz Günün İncisi partilerinden farklı olarak açılış hamlelerinin çok daha büyük önem arz ettiği bir oyunu incelemiş olduk. Buradan bize bir ders çıkması gerekirse, kendimize seçtiğimiz açılışları hazırlık düzeyimize göre seçmemiz gerekir. Eğer açılış çalışmayı çok sevmiyorsak Najdorf gibi varyantları seçmek masa başında bize daha büyük zorluklar çıkarabilir. Sarana gibi Najdorf’un önemli uygulayıcılarından kuvvetli bir büyükustanın bile açılış hazırlığından hemen sonra zor duruma düşmesi bize bu konuda düşünmek üzere belli dersler sunabilir.